Vaak vertellen mensen mij dat ze ‘altijd aan het nadenken’ zijn. Ik herken dat zelf ook, mijn hoofd staat nooit stil. Zelfs tijdens het hardlopen, toch een beproefd middel om het hoofd leeg te maken. Hardlopers zeggen mij vaak dat ze niet lopen om af te vallen, maar om hun hoofd even stil te zetten. Mij lukt dat niet, zelfs niet met muziek op mijn hoofd, dus ik loop dan maar om af te vallen. Ook dat gebeurt niet, trouwens.
Is het slecht om altijd na te denken? Ik geloof van niet. Onze hersens dienen daarvoor en we weten allemaal dat niet nadenken niet kan. Probeer maar eens om niet aan die befaamde rose olifant te denken – precies, daar ga je al. Ik hoor mezelf vaker verzuchten: ‘dachten mensen maar wat beter na voor ze iets deden’ dan omgekeerd. Maar het wordt een probleem als je jezelf vastdenkt in je verdriet, en niet meer kunt stoppen met piekeren. Dat helpt je niet verder, want na een tijdje komt er niets nieuws meer bij, volgen er geen nieuwe inzichten.
Als het gaat om nadenken over wat je dwars zit, iets waar emoties mee gepaard gaan, is het ook moeilijk om creatief na te denken. Om dat duidelijk te maken heb ik in de spreekkamer het plaatje van de oude en je jonge vrouw hangen. Iedereen kent dat wel: je kunt of de jonge vrouw zien, of de oude vrouw. Maar niet tegelijk. Problemen werken beperkend op je denkvermogen, je ziet geen uitweg omdat je alleen maar die jonge vrouw ziet. Een therapeut zet daar andere perspectieven en verhalen naast, maar balanceert daar op een slap koord. Als je zegt: ‘die oude vrouw zit daar ook, hoor’, zal je je cliënt meteen kwijtraken. Hoe je die oude vrouw in beeld brengt, dat is je deskundigheid en je eigenheid als therapeut, iets waar jaren van studie en ervaring aan voorafgaat.
Als dat lukt, die oude vrouw terug in beeld krijgen, heeft de cliënt weer ruimte om de wereld als het ware ‘groter te denken’. Dan wordt nadenken weer gewoon nadenken en ervaar je het niet meer als een last.