‘Ik lig er niet wakker van hoor, wat mensen van mijn keuzes vinden. Maar ze moeten niet teveel komen zeuren met hun mening’. Koppels die bezig zijn met medische behandelingen komen het overal tegen. De aannames, mythes en opinies zijn niet van de lucht.

Oordelen, een biologisch proces in je hersenen. Wat doe je als er een mogelijke bedreiging op je af komt? Je beoordeelt in een flits van een seconde: moet ik in actie komen of niet. Het oordeel komt eerst dan de gedachten. Een erg goede manier om te overleven als soort. En als individu.

Toch kunnen ze behoorlijk in de weg zitten, die oordelen. Voor de oordeler zowel als de veroordeelde. Een fertiliteitsarts die vindt dat de wachtweken er gewoon bij horen en dat je dus niet zo’n drama ervan moet maken. Een koppel dat zonder een donor niet zwanger kan worden en besluit dat zwanger worden voor een donor niets voor hen is. Zonder oordelen kunnen we niet altijd. We worden gedwongen standpunten in te nemen. Maar ze zijn niet altijd helpend.

In het maatschappelijk debat worden die standpunten ingenomen alsof het niets is. Anonimiteit of openheid? Daar vinden we wel wat van. Een debat kan niet zonder duidelijke standpunten en argumenten. En die standpunten neem je gemakkelijk in als je er niet emotioneel bij betrokken bent.

Voor degenen in het debat die er wel bij betrokken zijn, degenen die het betreft, is het vaak moeilijk om afstand te nemen van hun standpunt. En voor de mensen thuis, die er wel mee te maken hebben en niet de behoefte hebben zich te mengen in het debat, kan het voelen als een persoonlijke beoordeling. De keuzes die jij gemaakt hebt, worden ter discussie gesteld in het discours. Dat roept automatisch vragen op waarmee je je eigenlijk helemaal niet bezig wilt houden. Was je keuze wel goed?

Als therapeut heb ik me getraind in het zo weinig mogelijk hebben van oordelen. Maar ik kom er ook niet onderuit. Ze schieten in gesprekken door mijn hoofd, ik laat ze weer gaan, en soms blijven ze hangen. Net als we onze gedachten niet kunnen sturen, kunnen we ook niet voorbij aan de oordelen. Dat betekent niet altijd dat je ze ook moet uiten. Het zijn alleen oordelen, biologisch verankerd en soms levensreddend. Maar ze zijn persoonlijk, niet per se waar, en zeker niet altijd nuttig voor een ander om te horen.

Vaker niet dan wel, als je het mij vraagt.