Na een welverdiend weekje aan de Franse kust richt mijn blik zich deze week op keuzevrijheid bij het nemen van beslissingen tijdens een periode van vruchtbaarheidsbehandelingen. Zwanger worden op de manier die je je had voorgesteld is niet gelukt, en dan begint het al: er moeten keuzes gemaakt worden. Opvallend hierbij is naar mijn mening al dat, zeker als het gaat om kinderloze koppels, het woord ‘mogen’ hierbij niet valt. Je moet keuzes maken en kunt het er niet bij laten en zeggen: ik kies eens een keertje niet.
Begin juni moet er een draaiboek liggen voor de dubbele workshop (samen met collega Ineke Heesterbeek) op de Point-studiedag, waar medici en paramedici aanschuiven om te horen wat het maken van keuzes teweegbrengt, zodat ze daar bij hun gesprekken en behandelingen rekening mee kunnen houden of op zijn minst adequaat op inspelen. Dat is het doel dat ik me gesteld heb.
Een onderzoek van twee jaar geleden van het sociaal planbureau (‘de meerkeuzemaatschappij’) geeft aan dat we van het hebben van veel keuzevrijheid niet noodzakelijkerwijze gelukkiger worden. Zeker niet als het gaat om ethisch ingewikkelde keuzes met meervoudige gevolgen, zou ik hieraan toe willen voegen. Bij keuzes in de medische molen kunnen de gevolgen groot zijn, en bij iedere nieuwe keuze die er gemaakt moet worden word je je er meer van bewust, lijkt het, vooral naarmate de nieuwe kansen ‘op’ raken. En zal je er later spijt van krijgen? Die vraag speelt al mee in het nu. Een arts, toch vooral bezig met het resultaat (een zwangerschap) is hier niet op dezelfde manier mee bezig als de patiënt, uiteraard, maar dat neemt niet weg dat hij of zij hier oog voor moet hebben.
In mijn vooraankondiging voor de workshop schreef ik: wat doet het nemen van dergelijke ingrijpende beslissingen met je, en met je relatie(s)? Wat als je het niet eens bent met elkaar? En als je dan gekozen hebt, was het dan de beste optie? Maar ook: heb je wel een keuze? Want dat komt vaak naar voren in de gesprekken die ik heb met cliënten. Ze lijken niet het gevoel te hebben dat ze een keuze hebben. Het is geen keuze tussen a en b, maar tussen alles of niets.
En deze laatste zin, daarin zit volgens mij de essentie van de workshop verborgen.