Van problemen word je sterker, is een bekende uitdrukking die mensen vaak gebruiken. Alsof je blij mag zijn met deze kansen die jij krijgt om sterker te worden.  Als ‘problemen-deskundige’ twijfel ik daar sterk aan. Dat kan natuurlijk komen omdat ik mensen zie in een heel moeilijke levensfase, met een ingrijpend en veelomvattend probleem als kinderloosheid. Omdat in de volksmond vaak gezegd wordt dat problemen je sterker maken, gaan mensen het zo ook zien: ik had een probleem, maar ik ben er veel sterker uit gekomen. Ik vraag me dan weleens af of ze denken dat het gemakkelijker zal zijn als er weer een verlies hun pad kruist.

Niemand wordt door problemen een ander mens. Als je er goed doorheen komt word je alleen maar meer jezelf. Om iets te verwerken worden dingen van je gevraagd die eerst niet van je werden gevraagd.  Je moet overleven, je moet doorleven, kortom je moet veel. Veel wat je eerst helemaal niet moest. Soms vraag ik weleens aan mensen of ze weleens iets vergelijkbaars hebben meegemaakt, waarbij de vaardigheden nodig waren die ze nu aan moeten boren.  Niets was zoals dit, zeggen ze dan vaak.

Je op gevoelens voorbereiden kan eigenlijk niet. Hooguit op een soort abstract niveau, om erover na te denken hoe het voor je zou kunnen zijn. Maar niets bereidt je voor op de echte gevoelens die bijvoorbeeld een verlies bij je oproepen.  Je kan er niet op anticiperen, net zoals je niet van tevoren kan aanvoelen welke ‘rouwarbeid’ je moet verrichten om weer verder te kunnen. Iedere gebeurtenis, mooi of slecht,  brengt weer andere emoties en omstandigheden mee,  en vraagt weer andere vaardigheden.  Pas in retrospectief zien we dat we het zelf hebben gedaan, met eigen middelen.